Интервју на Претседателот на Владата на Република Македонија, Зоран Заев, за Friedrich Ebert Stiftung

Тема: Политички трендови и динамики во југоисточна Европа                                                                                                                                                                                              

FES: На Балканот и порано имало енергични лидери кои набргу, наместо да ги испорачаат декларираните очекувања, всушност не се разликуваат од препознатливите претставници на националистички елити. Што ја прави вашата влада поразлична и зошто луѓето треба да ви веруваат кога велите дека ќе испорачате демократки икон решенија фокусирани одлуки?

Јас, од мое име, како човек пред сѐ, а потоа како како премиер на Република Македонија, можам да кажам дека минатото за нас е научена лекција која не сакаме да ја повторувам. Доволно време изгубивме ридајќи врз одлуките на другите во минатото. Ние се одлучивме да испишуваме иднина, заедничка, партнерска, добрососедска, и би си дозволил да кажам и братска.

Времето е единствениот ресурс кој не можеме да го произведеме, ископаме, или да го создадеме одново. Тоа е перцепцијата која вистински води до созревање и правилно искористување на можностите кои ни тропаат на врата.

Само со храбри одлуки можеме да пробаме да го надоместиме изгубеното низ годините. Храбрите одлуки се доказ дека сме созреале да преземаме одговорност за сопствените постапки. Храбрите одлуки се единствени одлуки кои се вредни за паметење и кои градат иднина, подобра иднина за македонските граѓани, и заедничка за регионот.

FES: Која е вашата лидерска философија? Дали времето на автократски лидери на Балканот е завршено?

Се изнагледавме и изнаслушавме политичари силни на збор. Ама само на збор. Дојде време кога треба да го цениме нашето време повеќе и поодговорно, време е за лидери силни на дело, кои не се плашат да создаваат иднина, наместо да живеат во раскошот и во митовите на минатото.

На крајот на денот, со стапувањето на оваа функција, ние веќе не сме само еден човек кој настапува и зборува во прво лице. Ние сме нашите граѓани. Нивниот глас и нивната верба во подобра иднина. Така што храбрите решенија, претходно поминати низ една сериозна анализа и рационализација, се единствените решенија за нас.

FES: Какви се вашите пораки за граѓаните во регионот, ако ги земеме предвид отворените прашања во регионот, проблематизираните граници, дипломатските тензии и економски приблеми?

Дозволете да одговорам на ова прашање од перспективата на Самитот во Трст, во рамките на Берлнскиот процес за земјите од Западен Балкан. За мене беше Самит на обединување, на подавање рака за надминување на недоразбирањата, и вртење нов лист во современата историја на Западен Балкан. Слика на зрело лидерство и доказ дека веќе сите сме сити од поделби. Историски момент на прифаќање на реалноста дека светот нема да не чека вечно да се одлучиме дали сакаме да ги качиме нашите граѓани на возот кон заедничката иднина.   

Од Самитот наваму испишуваме нова историја за нашите држави. Доволно заостанавме, доволно време изгубивме, сега е време со заеднички сили и здружени да надокнадиме колку можеме повеќе за нашите граѓани да го почувствуваат резултатот од слободата и промените по кои копнееа повеќе од една деценија.

FES: Со години Македонија е заглавена со „спорот со името“ со Грција (ЕУ-НАТО). Во првите месеци од работата на новиот кабинет, вашата Влада покажа завидно ниво на прагматизам по ова прашање. Дали е ова стилот на лидерство што сакате да го покажете?

Тоа ќе биде еден од најголемите предизвици во оваа фаза. Лично мислам дека тоа ќе биде и тест за тоа колку сме пораснале и сме созреале низ годините на изолација, и дали сме научиле да ги цениме вредностите кои носат просперитет, и подобра иднина.

Ние како Влада се фокусираме на затворање на спорот со Грција откако со потпишување на Договорот за добрососедство ги затворивме отворените прашања со Бугарија. Конкретно придвижување на процесот ќе има Она што е битно за мене, и ми влева добра надеж, е тоа дека повторно отпочнавме комуникација. Остварени се повеќе средби на ниво на министри за надворешни работи на двете земји. Во меѓувреме Владата продолжува со новата политика кон соседите без предрасуди и подготвеност на дијалог, како и со презентирање на нашиот нов политички пристап на градење повеќе пријатели меѓу земјите членки на НАТО и ЕУ. Заради спротивниот пристап во изминатава деценија, останавме изолирани и лишени од перспективите кои се отвараат кога си меѓу пријатели, од иднината која сега можевме да ја живееме доколку ЕУ и НАТО навистина ни беа приоритет.

Република Македонија и нема друга перспектива освен Европската.

Нашето место во иднина го гледаме во НАТО алијансата и Европската унија како рамноправни партнери во зачувувањето на мирот и како активни учесници во градењето подобар свет за сите.

Ќе бидам оптимист и повторно ќе кажам дека европската перспектива на нашата земја е поконкретна и поопиплива од било кога до сега.

Македонија е следната земја која ќе стане членка на НАТО, а со тоа ќе отпочнат и преговорите за нашето членство во ЕУ.

FES: Кои се најважните квалитети и/или вештини кои треба да ги поседува еден лидер?

Ова прашање може да биде одговорено на начини на кој ќе се препознаат многу досега дадени одговори. Еве, тоа е еден од квалитетите што треба да ги поседува политичарот на новото време. Да биде храбар во потрагата на оригинални решенија, а повторно да бидат соодветни на ситуацијата и на најдобрите одговори.

Дозволете ми да издвојам една особина. Покрај високиот етички личен кодекс, кој никогаш не смее да биде доведен во прашање, за мене е важна особината човек никогаш да не се плаши да „заплива во длабокото“. Доколку немаше такви луѓе, светот немаше да ги открие новите континенти, зашто тие што не се осмелуваат секогаш пловат близу брегот. Немаше да го освоиме небото и небеските тела, ако луѓето не се осмелија да летаат. Ајнштајн немаше да се ги пронајде одговорите за универзумот, да не се нурнеше во длабочините на човечкиот ум.

FES: Што му треба на регионот како целина и кои се најитните работи?

Ние направивме досега сѐ што можеме за да ја вратиме сериозно разнишаната доверба кај нашите пријатели. Да им докажеме дека можеме сами да си ги решиме „домашните задачи“, да се издигнеме над предизвиците и да ги увериме сите дека делиме исти, заеднички, европски и универзални вредности.

Тие наши искрени заложби веќе се препознаени од одлучувачкиот фактор, земјите пријатели на Република Македонија, кои не кренаа раце од нас дури и во најтешките мигови кога изгледаше дека државната политика неповратно застрани од тој правец и ги изгуби европските перспективи од дофат. За тоа сме им благодарни, што дополнително ни дава обврска да ја оправдаме таа доверба.

Изолацијата на нашите граѓани од нивната европска иднина заврши. Доаѓаат посветли денови за македонските граѓани и македонското општество, денови во кои ќе покажеме дека сме го заслужиле нашето место во унијата на европските земји.

FES: Иако сите земји во регионот имаат свои специфичности, дали има други примери во регионот, Босна, Косово, каде што гледате сличности и може да се предвидат претстојните промени и што мислите дека треба да се случи?

Сите земји во регионот, помалку или повеќе, делат исти грижи, заложби за нивно решавање, па дури и амбициите ни се заеднички. Околу овие прашања немаме разлики. Она што го видовме, и што го искусивме во изминатите 6-7 месеци, е дека интензивните средби, размена на искуства, и најважно од сѐ, целосното отворање за соработка – дава резултати. И на домашен, и на регионален план. Сите сме сведоци дека успешните иницијативи и акции, во кои политичките лидери од региониот седнаа на заедничка маса донесоа придобивки. Секоја таква иницијатива нè прави чекор поблиску до членство во семејството на европските земји.

Заедничките конкретни договори, со конкретни финансиски аранжмани што ќе го потпомогнат обновување на регионот, а од тие активности директен ефект ќе се почувствува во стопанството, стабилизирањето и зајакнувањето на економијата. Вклучително и во конкретни области како што се туризмот и културната размена преку олеснетото движење на граѓаните на нашите земји. Всушност, такви се и пораките кои сите заедно ги испраќаме од нашите средби досега. Пораки за посилна регионална соработка како клучен елемент за економското приближување на земјите од Западен Балкан до ЕУ или НАТО.

Во исто време, на овие регионални, мултилатерални средби, ги решаваме и отворените прашања на билатерален план. Се обидуваме секогаш да покажеме дека немаме ништо друго совен добри намери за продлабочување на односите за плодна соработка. Тој пристап кон зацврстување и подобрување на меѓусоседските односи ќе остане на таквиот курс и во иднина.

Оргиналното интервју на англиски јазик, заедно со интервјуто и на министерката за одбрана на Република Македонија, Радмила Шекеринска, како и анализата на FES за политичките трендови и динамики во југоисточна Европа може да го преземете од следниов линк.