Me “decoupling “ për shpërndarjen e subvencioneve, të përshtatur me sfidat që na solli kriza, bujqit marrin paradhënie subvencionesh atëherë kur u duhen më shumë para për të pasur prodhim të qëndrueshëm bujqësor, tha Kryetari i Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Dimitar Kovaçevski, në konferencën e përbashkët për shtyp me ministrin e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave, Ljupço Nikollovski.

Në vazhdim është fjalimi integral i Kryeministrit Kovaçevski:

“Të nderuara media, të nderuar qytetarë,

Fillimisht, dua të falënderoj mediat dhe të kërkoj falje për vonesën e konferencës për shtyp. Vonesa ndodhi për shkak të mbledhjes që sapo ka përfunduar dhe shpresoj që në të ardhmen kur të caktojmë konferencat për shtyp, të jenë pikërisht në kohën e caktuar. Ju lutemi pranoni faljen time në emër të gjithë Qeverisë.

Jetojmë në një kohë me shumë sfida, krizë ekonomike dhe energjetike, mungesë burimesh energjetike, inflacion, mungesë ushqimi. Është gjithçka që qytetarët e ndjejnë dhe mund të shohin përreth tyre.

Ashtu si në disa raste në vitet e kaluara, që nga fillimi i krizës së KOVID-it e deri më sot, kjo Qeveri ka treguar se nuk ka ndërmend të lërë askënd të vetëm të merret me pasojat e ndonjë krize. Në pandeminë e KOVID-it kemi lënë mënjanë një rekord prej 1.2 miliardë euro dhe për grupin e parë të masave kundër krizës, 400 milionë euro në fillim të vitit, të cilat zbutën rritjet e mëdha të çmimeve që ndodhën në bursat botërore dhe në vendit dhe siguruan likuiditet për kompanitë.

Të dielën, këtu në të njëjtin vend, isha para jush dhe prezantova grupin e ri të masave kundër krizës me të cilat ne ofrojmë mbështetje të synuar aty ku është më e nevojshme. Pastaj thashë dhe do ta përsëris, rryma, ngrohja dhe ushqimi duhet të jenë të disponueshme për të gjithë. Sepse në këtë jemi të gjithë bashkë dhe së bashku duhet ta tejkalojmë dimrin dhe krizën që na pret.

Ne jemi këtu sot sepse ne, si pjesa tjetër e botës, po përballemi me një sfidë të madhe se si të sigurojmë ushqim të mjaftueshëm për të gjithë, diçka që menduam se nuk mund të ndodhte në shekullin e 21-të, shekullin e bollëkut. Në mënyrë mizore, lufta në Ukrainë i kujtoi të gjithë botës se cilat janë prioritetet kryesore, që janë energjencat dhe ushqimi.

Ai na kujtoi se në vend, prodhimi vendor është puna bazë që duhet të bëjmë. Duhet të sigurohemi që prodhimi vendor i produkteve bujqësore dhe ushqimore të jetë më i madh, stabil, që të kemi ushqim të mjaftueshëm për qytetarët tanë. Se do të prodhojmë mjaftueshëm për në vend, por edhe për eksport, për të përforcuar ekonominë.

Me këtë rast, para se të hyj në detajet që do të sqarohen më vonë nga ministri i Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave, dua t'i falënderoj ata dhe të shpreh respektin tim të thellë për bujqit për punën e tyre. Këto nuk janë vetëm fjalë, përkundrazi, vitet e fundit dhe me disa ndërhyrje të rëndësishme, kjo Qeveri dhe unë personalisht kemi qenë gjithmonë në krah të bujqve dhe prandaj ka pasur gjithmonë mbështetje për këtë sektor. Sepse e di saktësisht se sa hallkë e rëndësishme janë në shoqëri dhe ekonomi. As tani në këto kushte të krizës botërore, as më parë me krizën e KOVID-it, nuk i lamë të vetëm bujqit, masat për mbështetjen e tyre janë dhënë gjithmonë në kohën e duhur.

Bujqësia dhe bujqit janë krenaria e këtij vendi. Bujqësia është një nga prioritetet kryesore të kësaj qeverie dhe shtetit. Për këtë arsye kjo Qeveri është e përkushtuar për zhvillimin e mëtejshëm dhe tërheqjen e investimeve në këtë sektor. Sepse ne duam që bujqit tanë të kenë një standard më të mirë jetese, një kthim më të madh nga investimet e tyre dhe investimet që i bëjnë ata, mbi të gjitha, punë të palodhur në bujqësi, prandaj sot, së bashku me ministrin Nikollovski, do të prezantojmë një sistem të ri transparent dhe efikas për mbështetje që synon rritjen e produktivitetit, por edhe të cilësisë së prodhimit bujqësor.

Sot, ne po mendojmë edhe disa hapa para. Prodhimi vendor bujqësor duhet të rritet dhe kjo nënkupton një strategji të tërë që mbulon disa segmente, nga modeli i subvencioneve, investimeve kapitale, shërbimeve për këshilla, fondeve evropiane e deri te investimet në burime njerëzore.

Prandaj, sot patëm një mbledhje të veçantë tematike posaçërisht për bujqësinë. Me propozim të Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave, Qeveria miratoi modelin e ri për mbështetjen financiare të bujqësisë dhe zhvillimit rural.

Analizat e deritanishme, si dhe kjo krizë botërore, kanë treguar se nevojitet një ndryshim urgjent i modelit të subvencioneve bujqësore, një ndryshim që do të sjellë efekte afatshkurtëra, afatmesme dhe afatgjata, gjegjësisht do të thotë prodhim më i madh i ushqime vendore dhe importe të reduktuara.

Ministri Nikollovski do të shpjegojë në detaje tërë sistemin e ri, por do të theksoj se është një model i krijuar sipas modelit evropian, më efikas dhe më i përshtatur me sfidat që na ka sjellë kriza.

Konkretisht, sistemi i mëparshëm, sipas të cilit bujqit merrnin subvencione pa treguar se kishin realizuar prodhin, po zëvendësohet me një sistem të ri" decoupling ". Me këtë model të ri, bujqit marrin paradhënie të subvencioneve që do t'i marrin në vitin aktual kur kanë aplikuar për subvencionim, pra kur kanë më shumë nevojë për para për të pasur prodhim të qëndrueshëm bujqësor.

I motivojmë bujqit të prodhojnë më shumë ushqim. Mbështetje shtesë do t'u jepet atyre bujqve që do të fokusohen në prodhimin e kulturave strategjike, përdorimin e farave të certifikuara dhe dorëzimin e produktit në objektet e regjistruara apo kooperativat bujqësore.

Mbështetje shtesë ofrohet për bujqit që krijojnë një produkt final për shitje nga prodhimi i tyre.

Kjo është vetëm faza e parë e realizimit të sistemit “decoupling” për shpërndarjen e subvencioneve bujqësore. Këtë vit aplikohet në frutikulturë. Kemi pasur një projekt pilot në prodhimin e lulediellit dhe nga viti i ardhshëm do të mbulohen të gjitha degët bujqësore.

Ministri do të shpjegojë me detaje se si duket modeli i ri, por vetëm në prodhimin e lulediellit, ku u aplikua si projekt pilot ky sistem i ri decouplingsë subvencioneve në bujqësi. Këtë vit kemi dyfishin e prodhimit të lulediellit me të njëjtin nivel të subvencioneve krahasuar me vitin e kaluar.

Ajo që është e rëndësishme dhe duhet të dihet nga çdo bujk dhe çdo qytetar është se modeli i ri nuk parashikon reduktim të fondeve të destinuara për bujqit, por shpërndarje më efikase të tyre, pagesë më të shpejtë, që nënkupton prodhim të planifikuar dhe të qëndrueshëm, nga i cili do të përfitojnë edhe bujqit edhe shteti.

Me sistemin e ri të subvencionimeve, fokusohemi në kulturat strategjike,  lëndët e para të nevojshme për prodhimin e produkteve bazë ushqimore. Që nga formimi i kësaj Qeverie dhe unë si Kryeministër, në koordinim me Ministrinë e Bujqësisë, Pylltarisë dhe  Ekonomisë së Ujërave, kemi marrë masa konkrete dhe në kohë që bujqit  të kenë shpenzime më të ulëta dhe t'i motivojmë të prodhojnë më shumë. Krijojmë strategji  të tërë, e cila pres që të na sigurojë prodhimtari bujqësore të qëndrueshme të vendit dhe të rritur dhe të  zvogëlojë varësinë  e importit.

Kemi rritur investimet e buxhetit të shtetit në këtë sektor të rëndësishëm dhe u fokusuam në mbështetjen e produkteve bujqësore strategjike.

Për herë të parë miratuam “Planin Nacional të Prodhimit të Ushqimit”, i cili përmban masa konkrete  për  mbështetjen  e  këtij  sektori të rëndësishëm në kohë krize dhe plani tashmë  zbatohet. Këto janë masa për rritjen e prodhimit të ushqimit vendas, për pavarësinë e importit, masa me të cilat inkurajojmë bujqit që maksimalisht t’i shfrytëzojnë  të gjitha burimet, çdo centimetër tokë të punueshme, për të prodhuar më tepër. Dhe kjo u tregua si vendim i duhur, sepse tashmë kemi sipërfaqe të rritura për prodhimin e  grurit prej 15 mijë hektarësh.

Plani përfshin edhe Programin intervenues për të cilin me rebalancimin për këtë vit janë siguruar 500 milionë denarë shtesë, me të cilin vlera e përgjithshme e këtij programi ka arritur në 900 milionë denarë. Masat e këtij Programi tanimë janë realizuar dhe i njëjti është plotësuar me masën për mbjellje vjeshtore. Deri më tani, përmes këtij Programi janë paguar afër 533 milionë denarë për 8.713 bujqit për blerje të plehut artificial për drithërat dhe blegtorinë.

Në rajon, Maqedonia e Veriut është i shteti i vetëm i cili subvencionon plehra artificiale për bujqit dhe në mënyrë plotësuese tashmë punojmë me disa kapacitete që ekzistojnë në vend,  që nuk janë shfrytëzuar në vitet e kaluara, për t'i vënë në funksionim me qëllim të prodhimit të plehrave foliar.

Paralelisht, është siguruar mbështetje e drejtpërdrejtë  financiare për gjithë bujqit dhe për të gjitha kulturat për sipërfaqe përpunuese, ndërsa masave shtesë ndihmojmë kulturat dhe produktet e rëndësishme  strategjike. Për të gjithë bujqit kemi siguruar mbështetje prej 50% për të mbuluar shpenzimet e blerjes së naftës së gjelbër për të pasur  prodhim më ekonomik. Me ndryshimet ligjore tashmë kemi siguruar mundësinë e mbështetjes 100% të naftës së gjelbër.

Me pakon e masave të miratuara, me fondin e ndërhyrjes dhe me “Planin Nacional të Prodhimit të Ushqimit”, u japim  mbështetje të fuqishme bujqve dhe qytetarëve dhe mundësojmë furnizimin në kohë të lëndëve të para bazë për prodhimin e ushqimit,  plehrave për mbjellje dhe ushqim,  materialit të farës dhe "naftës së gjelbër". Qëllimi është që me këtë mbështetje të përballemi me krizën botërore, por edhe të bëhemi   shtet i pavarur nga importi me ushqim të disponueshëm dhe më të lirë.

Në mënyrë shtesë, në pakon e re të masave  kundër krizës për përballje me krizën energjetike në vlerë prej 360 milionë euro, janë planifikuar subvencione dhe transfere për mbështetje të drejtpërdrejtë financiare në sektorin e bujqësisë, për rritjen e të ardhurave, produktivitetit, për konkurrencë më të madhe dhe amortizim të presioneve të çmimeve për produktet ushqimore bazë, në vlerë mbi 52 milionë euro.

Maqedonia e Veriut është një vend bujqësor,  kemi tokë pjellore, kemi domate, speca, rrush, mollë më të bukura. Kemi mbi 280 ditë me diell gjatë gjithë vitit, kemi ujë, erë dhe mbi të gjitha kemi bujq punëtorë.

Bëjmë gjithçka që këto parakushte klimatike t'i shfrytëzojmë dhe t'i kombinojmë me masat që i ndërmori  ministria e dikasteriale, sepse qëllimi ynë është që ky sektor të kthehet në një degë fitimprurëse dhe bazë, në të cilën do të bazojmë rritjen ekonomike.

Mbështetja e bujqësisë dhe menaxhimi i krizës energjetike mbeten prioritetet kryesore të Qeverisë, kemi obligim që t'u ndihmojmë bujqve, bashkërisht ta tejkalojmë këtë krizë, ndërsa për qytetarët të sigurojmë furnizim të qëndrueshëm me ushqime, siç ishte gjatë muajve të kaluar të krizës. Kështu që, askush nuk do të mbetet vetëm në këtë krizë.

Kjo javë ishte një javë e frytshme. Pamë edhe vetë në vepër, se Maqedonia e Veriut në të vërtetë  është  destinacion i shkëlqyer për investime të huaja dhe zhvillim të biznesit. Dua që edhe një herë t'ju uroj qytetarëve për hapjen zyrtare të fabrikës së re për pjesë të automjeteve të “Magna International” me famë botërore, si dhe fillimin e punës së termocentralit solar i cili do të sigurojë energji elektrike nga dielli maqedonas për mbi 5.500 familje në vend. Ose termocentral solar që prodhon më shumë energji elektrike sesa nevojat e të gjitha shkollave fillore dhe të mesme në vend. Ashtu siç e bëjmë vendin një destinacion të frytshëm për investime, me këtë risi në sistemin e mbështetjes për bujqit tanë, do të jemi një hap më afër përpjekjes që ta bëjmë Maqedoninë e Veriut një vend të frytshëm për jetesë dhe për punë për të gjithë bujqit.

Ju faleminderit për vëmendjen”.