1. Препознавајќи ги сериозните безбедносни предизвици на тековната геополитичка ситуација, особено агресијата на Русија против Украина, ние, лидерите од шесторката од Западен Балкан, ја потврдуваме нашата посветеност на зацврстување на регионалната соработка и унапредување на интеграцијата во ЕУ.
2. Признавајќи го усвојувањето на Инструментот на ЕУ за реформи и раст од страна на Европскиот парламент и Советот, како и последователното одобрување на соодветните Реформски агенди од страна на Комисијата, ја препознаваме улогата на Инструментот во натамошното забрзување на патот на пристапување на шесторката од Западен Балкан кон ЕУ преку обезбедување дополнителна финансиска помош по спроведувањето на фундаменталните реформи, со резултати што ќе ги подобрат перспективите за економски раст и ќе нè подготват за членство во ЕУ.
3. Во синергија и соработка со нашите партнери од ЕУ, спроведувањето на соодветните Реформски агенди на секоја од шесте партнери од ЗБ (и напредокот во финализирањето на Реформската агенда во Босна и Херцеговина) е веќе во тек, со цел да се постигнат клучни социо-економски реформи со истовремено поттикнување демократија, фундаментални вредности и владеење на правото како предуслови за стабилност и просперитет и добрососедски односи во регионот на Западен Балкан. Ние, лидерите од ЗБ6, се обврзуваме да се надградуваме на овој добар почеток и да ги интензивираме нашите напори за целосно испорачување на нашите Реформски агенди.
4. Во однос на Планот за раст за Западен Балкан, ние се обврзуваме да ги искористиме приликите што ги дава оваа иницијатива. Тие вклучуваат подобрена регионална економска соработка, подобрен пристап до финансиски инструменти од ЕУ, олеснување на трговијата, интеграција на индустриските синџири за снабдување и олеснување на дигиталните и енергетските транзиции за усогласување со стандардите на ЕУ. Нашата цел е да ги олесниме економската и социјална трансформација на нашите општества, со што ќе го поплочиме патот за неизбежно целосно членство во ЕУ, истовремено придржувајќи се до начелото на пристапување засновано на заслуги во текот на целиот овој процес.
5. Препознавајќи ја важноста на сите првични приоритетни области за пристапување кон единствениот пазар на ЕУ, наведени во Столб 1 од Планот за раст, ја потврдуваме нашата посветеност кон унапредувањето на регионалната економска интеграција преку Акцискиот план за Заедничкиот регионален пазар 2025-2028 (ЗРП 2). Со прифаќање на ЗРП 2 во октомври 2024 година, ние, лидерите од ЗБ6, ја покажавме нашата посветеност кон продлабочување на регионалната соработка со цел консолидирање и подобрување на конкурентноста и економската соработка. Во таа насока, го поздравуваме фактот дека спроведувањето на ЗРП 2 веќе е во тек. Препознавајќи ја важноста на пристапот на сите ЗБ6 кон ЕУ и релевантните тела со цел да се подобри економската интеграција на регионот со Единствениот пазар на ЕУ и да се максимизира влијанието на Заедничкиот регионален пазар. Понатаму, ја препознаваме клучната улога на Советот за регионална соработка во олеснувањето на преговорите и обезбедувањето ефективна координација меѓу сите засегнати страни и важните улоги што ги имаат Советот за регионална соработка (СРС), Централноевропскиот договор за слободна трговија (ЦЕФТА) и Коморскиот инвестициски форум (ЗБ6 КИФ), Енергетската заедница, Транспортната заедница, Европската Комисија и партнерските влади од Берлинскиот процес во обезбедувањето имплементација на Акцискиот план. Во истата насока, посветени сме на обезбедување имплементација на сите договори за мобилност кои ги усвоивме досега и кои се од клучно значење за да им се овозможи на граѓаните на шесторката од Западен Балкан да работат, патуваат и учат во регионот.
6. Ја препознаваме потребата да се надградува напредокот постигнат во однос на интеграцијата на Единствениот пазар на ЕУ и унапредувањето на четирите фундаментални слободи, со потенцијална корист за нашите економии уште пред формалното пристапување.
7. Ние, шесторката од ЗБ, ја повторуваме нашата посветеност кон интеграцијата во СЕПА и активно ги унапредуваме нашите напори да се усогласиме со нивните барања. Го поздравуваме историското достигнување на четирите од шесторката од ЗБ – првите партнери од проширувањето досега – кои се приклучија на географскиот опсег на СЕПА и ги земаме предвид напорите на останатите да се приклучат што е можно поскоро по исполнување на критериумите. Нашата заедничка цел е шесторката од Западен Балкан активно да ги применува шемите за плаќање на СЕПА и да стане оперативно подготвена што е можно поскоро. Свесни сме дека остануваат предизвици, особено во усогласувањето на финансиските регулаторни рамки со стандардите на ЕУ, обезбедување целосна интероперабилност во рамките на регионалниот банкарски сектор и директен пристап до системите за платна инфраструктура. Го поздравуваме создавањето на управувачката група за имплементација на СЕПА, која ги обединува гувернерите на централните банки на шесторката од Западен Балкан, Европската комисија, Европската централна банка, Европскиот совет за плаќања, Светската банка и Советот за регионална соработка, со цел да се најдат решенија за овие предизвици. Потврдуваме дека членството во СЕПА ќе го зголеми кредибилитетот на нашиот финансиски сектор на меѓународно ниво и ќе ги продлабочи трговските односи со Европската економска зона и се обврзуваме и финансиски да ги поддржиме овие процеси.
8. Нагласувајќи ја стратешката важност на интегрираните системи за плаќање за регионална економска конвергентност и усогласување со Единствениот пазар на ЕУ, ние, заедно со нашите партнери, вклучително и Европската комисија и во согласност со Акцискиот план 2 за Заедничкиот регионален пазар, посветени сме на давање поддршка на нашите централни банки да постигнат целосна интеграција во системот за инстантно плаќање TARGET (TIPS) на Европската централна банка.
9. Потврдувајќи го значителното намалување на цените донесено со доброволниот договор меѓу 38 телекомуникациски оператори од ЕУ и ЗБ6, очекуваме да се ангажираме со Комисијата за брзо наоѓање законско решение за проширување на режимот на ЕУ „роаминг како дома“ на Западен Балкан. Дополнително, ја поздравуваме досегашната работа на Советот за регионална соработка за проширување на опсегот на Декларацијата за роаминг на ЕУ/ЗБ.
10. Препознавајќи ја важноста на дигиталната трансформација и поврзаноста, ние исто така, го поздравуваме и повикот за предлози за иницијативата WiFi4WB, која ќе го зголеми распоредувањето на широкопојасен пристап до интернет во јавните згради и урбаните јавни простори и руралните области (сиви зони), со што ќе се подобри поврзаноста во регионот, овозможувајќи им на луѓето поефективно да комуницираат, учат и работат онлајн. Ова е дел од поширок план за забрзување на дигиталната транзиција во регионот, со што ќе се промовира интеграцијата на Западен Балкан во Дигиталниот единствен пазар на ЕУ. За таа цел, го поздравуваме организирањето на Дигиталниот самит за Западен Балкан, во соработка со Советот за регионална соработка, што ќе се одржи во Скопјe во октомври 2025 година.
11. Препознавајќи ја потребата за подобрено слободно движење на стоки, ЗБ6, Секретаријатот на ЦЕФТА и Транспортната заедница го финализираа Патоказот за Зелени ленти, со што се обезбедува основа за подобрена интра-ЦЕФТА трговија, подобрена царинска соработка и модернизирани гранични/заеднички премини (ГП/ЗП). Се обврзуваме да ги завршиме потребните чекори за спроведување на релевантните договори и да направиме основни инвестиции за да го постигнеме целосниот потенцијал на Заедничкиот регионален пазар.
12. Во согласност со Сеопфатниот Патоказ, Транспортната заедница, во соработка со Секретаријатот на ЦЕФТА, разви 11 проектни резимеа фокусирани на главните гранични премини меѓу шесторката од Западен Балкан и земјите-членки на ЕУ. Целосното спроведување на овие проектни резимеа би можело да го намали времето на чекање до 70%. Ја поздравуваме посветеноста на Европската комисија да обезбеди техничка поддршка за да се доведат инвестициските проекти до зрелост и потребното финансирање за нивна реализација и се обврзуваме да се поврземе со соседните ЕУ земји-членки за да ги усогласиме нашите процедури преку границите. Ја потврдуваме нашата посветеност на целосното спроведување на 11-те проектни резимеа и Сеопфатниот патоказ и ја нагласуваме важноста од обезбедување поддршка за 5-те дополнителни проектни резимеа неодамна завршени во рамките на иницијативата Зелени ленти.
13. Се обврзуваме да ги завршиме Трансевропските мрежи, кои се клучни за обезбедување поврзаност на регионот, регионална интеграција и интеграција во Единствениот пазар на ЕУ. За таа цел, целосно ќе ги искористиме расположливите ресурси, особено преку Инвестициската рамка за Западен Балкан.
14. Препознавајќи ја важноста од ефикасниот механизам за решавање на трговските спорови, го поздравуваме усвојувањето на деветте историски договори од страна на ЦЕФТА страните во октомври 2024 година и на уште четири договори на 6 март 2025 година, дизајнирани да ја трансформираат трговската и економската соработка и повикуваме на брза ратификација на Протокол 7 од сите страни. Овие договори ветуваат реални, опипливи придобивки - поедноставување на деловните операции, создавање нови работни места и зајакнување на заштитата на потрошувачите. Во овој поглед, изборот на директор на Секретаријатот на ЦЕФТА стана прашање на итност и ние ќе направиме сè што е во наша моќ за да обезбедиме брзо решение за ЦЕФТА повторно да може да функционира редовно.
15. Со оглед на нашиот приоритет за постепено интегрирање во Единствениот пазар на ЕУ, го поздравуваме започнувањето на три нови иницијативи презентирани од Комисијата. Иницијативата „Патоказ кон Единствениот пазар“ обединува голем број насоки - стратешки сојузи, регулаторна конвергенција и зајакнување на мрежите меѓу нас и Европската Унија - во единствена рамка според Столб 1 од Планот за раст и ќе даде нов поттик на нашите напори во секоја од овие области.
16. Во однос на регулаторната конвергенција, ЗБ6 и Европската комисија ќе соработуваат на договори за оцена на сообразност и признавање на индустриските производи (ACAA) и воспоставување на Академија за Единствен пазар, официјално започната на 23 јуни. Овие иницијативи ќе овозможат домашните системи целосно да се усогласат со стандардите на ЕУ. Ги поздравуваме предложените патокази и ја изразуваме нашата подготвеност да ги преземеме потребните чекори за финализирање на таквите договори. Веруваме дека ACAA претставуваат клучна можност за домашните индустрии да се усогласат со правилата и принципите на внатрешниот пазар на ЕУ, обезбедувајќи полесна трговска интеграција.
17. Исто така, ја поздравуваме понудата на Комисијата да помогне во олеснувањето на развојот на туристичкиот екосистем на Западен Балкан преку интегрирање на регионалните засегнати страни во туризмот во телата и механизмите на ниво на ЕУ. Ова дополнително би ја поддржало транзицијата кон позелена, подигитална и поотпорна туристичка индустрија и би помогнало во подобрувањето на вештините, во согласност со политиката на ЕУ. Исто така, ја поздравуваме понудата на Комисијата во областа на заштитата на потрошувачите, која има за цел да ја зголеми безбедноста на потрошувачите и да ја подигне свеста за правата на потрошувачите низ целиот регион преку зајакнување на капацитетот за спроведување на законите на домашните власти.
18. За да придонесат кон индустриската конкурентност и да ја зајакнат отворената стратешка автономија на ЕУ, засегнатите страни од Западен Балкан 6 се приклучија на Алијансата за критични лекови. Како членови на Алијансата, се стремиме да играме активна улога во зајакнувањето и диверзификацијата на синџирите на снабдување со критични лекови во ЕУ, зголемувајќи ги напорите за ефикасно спречување и решавање на недостатоците. Во последниве години, се појавија недостатоци на есенцијални активни супстанции на локално ниво, на европско ниво и пошироко. Во овој поглед, ги поздравуваме предложените патокази и го признаваме учеството во Алијансата за критични лекови како значајна можност за стратешко партнерство со ЕУ за подобрување на производството и достапноста на критични лекови.
19. Ја поздравуваме презентацијата на структурата на алатката за следење на ЗРП која ја развива Советот за регионална соработка и го поддржуваме принципот на транспарентно и објективно следење на напредокот постигнат на регионално ниво во спроведување на Акцискиот план за ЗРП 2025-2028.
20. Потврдувајќи ја нашата посветеност на континуитетот на оваа плодна соработка, со задоволство објавуваме дека следниот состанок на лидерите на ЗБ6 за Планот за раст ќе се одржи во Тирана, Албанија. Свесни сме дека успешното спроведување на Планот за раст и нашиот економски напредок зависат од нашата континуирана посветеност и соработка. Подготвени сме за следната фаза на соработка, која постепено ќе доведе до ефикасен Заеднички регионален пазар добро интегриран во Единствениот пазар на ЕУ.
21. ЗБ6 се посветени на интензивирање на напорите за следење на минатите обврски и заложби. Поединечно, мора внимателно да се справиме и да ги отстраниме пречките за заедничките интереси што произлегуваат од оваа агенда, која ја признаваме како крајно корисна за нашите граѓани, економскиот просперитет и европската интеграција на нашиот регион. За таа цел, се обврзуваме да обезбедиме целосно функционални регионални институции за да го поттикнеме нашиот Заеднички регионален пазар и да се подготвиме за подлабока интеграција во Единствениот пазар на ЕУ.
Преземете го документот тука.
